Tips voor ontwikkeling van houding en gedrag in de praktijk

Mis het moment niet!

Laatst was ik op een heidag waar bestuur, hoger- en middenkader management aanwezig was. In de ochtend had ik nog geen rol en dat bood de kans om goed te observeren wat er gaande was.

Thema van de dag was zelforganisatie & gedragsverandering. Uitgangspunt voor gedrag bij het management was lef, verbinding en vertrouwen. Tijdens het programma was er plots zo’n moment. Er kwam een vraag naar persoonlijke ervaringen rond zelforganisatie aan het hoger kader. En er viel een stilte. Opvallend!

De vraagsteller liet de stilte even aanhouden tot ten slotte een van de managers een nietszeggend en ontwijkend antwoord gaf. Ik moest meteen terugdenken Lef, Verbinding en Vertrouwen terugdenken die zo even met veel poeha werd gepredikt. Opmerkelijk. En wat ik nog opmerkelijker vond is dat niemand van de 30 aanwezigen daar een opmerking over maakte. Ik kon me niet voorstellen dat dit deze situatie de ultieme verbinding liet zien die ze voor ogen hadden. Wat was de betekenis van dit moment in het licht van verbinding management en medewerkers?

Het middagdeel deed ik een programma over houding en gedrag. Na een korte introductie kon ik het toch niet laten om dat moment van die ochtend met elkaar te onderzoeken. Wat maakte dat er zo’n lange stilte viel? Hoe kwam dat over bij de aanwezigen? En wat is daarvan de betekenis voor de rest van de organisatie? Verkennen zonder oordeel, want is het ook heel gemakkelijk om het hoger kader te veroordelen. De eerste paar minuten speelde schroom en schaamte nog de hoofdrol in het gesprek. Door nadrukkelijk oprecht geïnteresseerd te zijn in de beweegredenen (zonder oordeel) werden gaandeweg de antwoorden echter en de groep echt bezig om zich met elkaar te verbinden door het delen van zorgen, twijfels en worstelingen.

Hoe anders was de groep uit elkaar gegaan als dit moment niet benoemd was en gewoon was voorbijgegaan. Zou gedragsverandering dan in gang zijn gezet? Afspraken over houding en gedrag (en zeker over lef,  verbinding, vertrouwen) zijn heel kwetsbaar. Er maar 3 van dit soort kritische incidenten nodig waarbij iedereen zich stilhoudt om de nieuwe norm te zetten, ondanks alle goede intenties. Het is niet erg als er zo’n incident plaatsvindt. Immers, leren gaat niet zonder fouten. Het is dan wel zaak om het moment te pakken en aan de orde te stellen. Hou daarbij de 4 vuistregels in het achterhoofd:

1. Benoem het moment
2. Verken de situatie zonder een oordeel te vellen
3. Wees oprecht geïnteresseerd in de beweegredenen van de individuen
4. Vraag door tot er echte antwoorden komen.

Hoe spannend dat ook kan zijn: mis het moment niet!